انواع سونوگرافی دوران بارداری و نحوه انجام آن

سونوگرافی در دوران بارداری برای بررسی رشد کودک، امکان حاملگی چند قلو و کمک به تشخیص هر گونه ناهنجاری استفاده می شود. این روش اسکن، صد درصد دقیق نیست اما یک روش بدون درد، غیر تهاجمی و ایمن برای مادر و نوزاد می باشد. در حالت طبیعی معمولا حداقل سه سونوگرافی انجام می شود اما اگر مورد خاصی مشاهده شود، تعداد این سونوگرافی ها افزایش خواهند داشت.

سونوگرافی چیست؟

سونوگرافی یا اولتراسوند، اسکنی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای مطالعه ساختارهای داخلی بدن استفاده می کند. امواج صوتی از یک کریستال ارتعاشی در یک اسکنر دستی ساطع می شوند. امواج صوتی منعکس شده یا «پژواک» سپس به یک تصویر دانه‌دار، دو بعدی (یا گاهی اوقات سه بعدی) روی یک مانیتور تبدیل می‌شوند. سونوگرافی در دوران بارداری برای بررسی رشد کودک و کمک به تشخیص هر گونه ناهنجاری مانند سندرم داون استفاده می شود. از آنجایی که این روش نمی تواند تصاویر با کیفیت بالا تولید کند، هر گونه ناهنجاری مشکوک باید با آزمایش های دیگر تأیید شود.

ماه های استفاده از سونوگرافی

ممکن است درحالات خاصی (به طور مثال مادر مبتلا به بیماری هایی مثل دیابت و فشار خون باشد یا احتمال بارداری چندقلویی و یا سندروم داون داده شود) به تعداد بیشتری سونوگرافی نیاز باشد تا انجام شود، اما به طور کلی تعداد سونوگرافی هایی که انجام می شود بین 3 تا 4 بار و به شرح زیر می باشد:

سونوگرافی سه ماهه اول بارداری

سونوگرافی که در 3 ماه اول بارداری انجام می شود برای بررسی اینکه جنین در رحم رشد می کند یا نه  (مثلا داخل لوله فالوپ نباشد)، تعیین تعداد جنین ها و محاسبه سن حاملگی و نوزاد استفاده می شود.البته غربالگری سه ماهه اول بارداری ترکیبی از دو آزمایش خون و سونوگرافی فراصوت است.

سونوگرافی سه ماهه دوم بارداری

سونوگرافی که بین هفته های 18 تا 20 انجام می شود برای بررسی رشد ساختارهای جنین مانند ستون فقرات، اندام ها، مغز و اندام های داخلی استفاده می شود. اندازه و محل جفت نیز بررسی می شود. در صورت تمایل والدین، می توان جنسیت نوزاد را تعیین کرد.

سونوگرافی سه ماهه سوم بارداری

سونوگرافی که بعد از 30 هفتگی انجام می شود برای بررسی این است که آیا کودک با سرعت طبیعی به رشد خود ادامه می دهد یا نه. محل جفت بررسی می شود تا اطمینان پیدا شود که دهانه رحم را مسدود نمی کند. یکی از موارد خاصی که در بالا اشاره کردیم این مورد است که مادرانی با ریسک بالا ممکن است در سه ماهه دوم چندین بار سونوگرافی انجام دهند.

آیا سونوگرافی می تواند به من یا کودکم آسیب برساند؟

خوشبختانه تا کنون هیچ خطر شناخته شده ای برای نوزاد یا مادر از انجام سونوگرافی کشف نشده است، اما بهتر است در صورت لزوم و در صورتی که پزشک نیاز به انجام این اسکن را تشخیص داد اقدام کنید.

انواع سونوگرافی های بارداری

شاید تا به جال فکر میکردید فقط یک نوع سونوگرافی وجود دارد اما در اشتباه بوده اید. با تئجه به وضعیت بارداری شما، جنین شما و عوامل مختلف در زمان بارداری انواع مختلفی از اسکن ها وجود دارد که پزشکان  ممکن یکی از انواع سونوگرافی های زیر را به شما پیشنهاد کنند:

اولین اسکن سونوگرافی

اولین سونوگرافی که تجربه می کنید بین هفته های 8 تا 14 بارداری خواهد بود تا زمان تولد نوزاد تخمین زده شود . سونوگرافی اندازه گیری های کودک شما را برای محاسبه تاریخ تخمینی زایمان بررسی می کند. همچنین، در طول این اسکن ببرسی می شود آیا کودک در مکان مناسب رشد می کند یا نه ، آیا بیش از یک نوزاد وجود دارد و رشد کودک شما را تاکنون بررسی می کند. 

سونوگرافی بررسی پشت گردن جنین (سونوگرافی NT)

این غربالگری بین هفته های 10 تا 14 بارداری در دسترس است. این شامل آزمایش ترکیبی اسکن اولتراسوند و آزمایش خون است. در طول اسکن، متخصص سونوگرافی مایع پشت گردن نوزاد را اندازه گیری می کند تا «شفافیت گردن» را تعیین کند. سپس با استفاده از سن شما، آزمایش خون و نتایج اسکن، احتمال ابتلای کودک شما به سندرم داون، ادواردز یا پاتو را محاسبه خواهند کرد.

سونوگرافی آنومالی 

این اسکن سونوگرافی دقیق، که گاهی اوقات اسکن اواسط بارداری یا اسکن ناهنجاری نامیده می شود، معمولا در هفته های 18 تا 21 بارداری انجام می شود. این اسکن رشد فیزیکی کودک شما را بررسی می کند. یک اسکن فوق العاده است زیرا می توانید با جزئیات استخوان ها، قلب، مغز، نخاع، صورت، کلیه ها و شکم نوزاد را بررسی می کند. این به سونوگرافیست اجازه می دهد تا بتواند 11 بیماری نادر را کشف کند.

سونوگرافی داپلر جریان خون

سونوگرافی داپلر از امواج صوتی برای تشخیص حرکت خون در رگ ها استفاده می کند. در بارداری برای مطالعه گردش خون در نوزاد، رحم و جفت استفاده می شود. استفاده از آن در حاملگی های پرخطر، که در مورد وضعیت نوزاد نگرانی وجود دارد، استفاده می شود.

سونوگرافی سه بعدی

سونوگرافی‌های سه‌بعدی مانند نمونه‌های دو بعدی خود از امواج صوتی با فرکانس بالا و نرم‌افزار تصویربرداری ویژه برای ایجاد تصاویری از بافت‌های نرم، اندام‌ها و سایر آناتومی کودک شما استفاده می‌کنند. اما سونوگرافی‌های سه‌بعدی تصاویر بسیار واضح تری از شما تولید می کند.

سونوگرافی چهار بعدی

اسکن های 4 بعدی تصویر واضح تری از جنین ارائه می دهند که به پزشکان امکان می دهد بلوغ و رشد سیستم عصبی مرکزی را ارزیابی کرده و احتمال تشکیل شکاف لب را تشخیص دهند. در موارد نگران کننده، تشخیص اختلالات عصبی که معمولاً در دوره های پری ناتال و پس از زایمان ظاهر می شوند، با استفاده از سونوگرافی 4 بعدی آسان تر است.

علت نشان ندادن بارداری در سونوگرافی

شایع ترین دلایل عدم مشاهده بارداری در سونوگرافی عبارتند از:

• برای دیدن نوزاد در اسکن خیلی زود است.
• شما سقط جنین داشته اید.
• بارداری خارج از رحم است (حاملگی خارج از رحم).

مرحله بعدی پس از اینکه بارداری در سونوگرافی مشاهده نمی شود چیست؟ متخصص زنان و زایمان و مامای شما اذعان دارد باید یک سری آزمایش خون انجام دهید. این برای این است که بفهمید جنین شما در کجا رشد می کند. این آزمایش‌ها سطوح هورمون بارداری شما را بررسی می‌کنند و نحوه تغییر آن‌ها را بررسی می‌کنند.

از چند هفتگی می توان جنین را در سونوگرافی دید؟

برای دیدن کودک خود عجله نداشته باشید. سونوگرافیست ها تا قبل از هفته هشتم نمی توانند جنین را رویت کنند زیرا ساک حاملگی در حدود هفته پنجم رویت می شود و در هفته های ششم تا هشتم، ساک حاملگی همراه با رشد جنین و زرده قابل مشاهده است. 

آمادگی برای سونوگرافی 

برای سونوگرافی که مربوط به بارداری است، هیچ آمادگی خاصی نیاز نمی باشد اما خوب است به یک سری نکات توجه داشته باشید. در پاسخ به سوال برای سونوگرافی چقدر آب بخوریم؟ باید گفت معمولا پیش از انجام آزمایش از شما درخواست می شود تا مثانه پر داشته باشید و آب یا مایعات بنوشید تا جنین بهتر دیده شود. معمولا 5 لیوان آب برای نوشیدن کافی است. اما توجه داشته باشید این میزان برای هر آزمایش بارداری متفاوت است و به شرح زیر می باشد.

نیازی به حضور شخص دیگری در حین اسکن نیست اما می توانید با خود یک همراه بیاورید ولی بدانید که اجازه آوردن کودکان را ندارید زیرا یک امر حساس است و باید فضا از آرامش کافی برخوردار باشد.

معاینه سونوگرافی چگونه انجام می شود؟

دو نوع سونوگرافی اصلی وجود دارد که ممکن است پزشک با توجه به شرایط بارداری شما هر کدام از این دو را تجویز کند. اولین مورد ترانس واژینال است که یک پروب کوچک  وارد واژن می شود و  دومین مورد سونوگرافی ترانس ابدومینال که معمول تر است و همان سونوگرافی است که با آن آشنایی دارید .

سونوگرافی ترانس واژینال 

از شما درخواست می شود اگر جواهرات یا سایر اشیایی که ممکن است باعث تداخل در اسکن شود را دربیاورید.نوک یک مبدل نازک که با غلاف پلاستیکی یا لاتکس پوشیده شده به داخل واژن شما وارد می شود. مبدل به آرامی چرخانه می شود تا تمامی نواحی مورد نظر را اسکن کند و ممکن است کمی احساس ناراحتی کنید اما درد خاصی ندارد. تصاویری از اندام ها و ساختارها روی صفحه کامپیوتر نمایش داده می شود.

سونوگرافی ترانس ابدومینال

در این سونوگرافی هم از شما درخواست می شود تا هر چیزی که باعث تداخل در حین اسکن کردن می شود را دربیاورید. سپس یک ماده ژل مانندی روی شکم یا لگن  شما پخش می شود و یک دستگاه پروب برای دیدن جنین بر روی شکم شما حرکت می کند و تصاویر سیاه و سفیدی روی صفحه مانیتور نمایش داده می شود.